Pieter van Vollenhove?



Enkele maanden geleden kwam mij een akte onder ogen, waarin Jan Jans Ruyter zijn vader noemt: Jan Pieters. We kenden deze persoon - hoofd van onze famlie - als Johan Ruter. Nu wisten we ook de naam van zijn vader; die waren we (in de persoon van Peter Ruter) al eerder in akten tegengekomen, maar nu bleek zijn connectie met onze familie. Pieter/Peter moet rond 1500 zijn geboren.
De gezochte connectie tussen onze familie en de Zutphense Ruyterfamilie loopt dus niet - zoals lang gedacht - via Johan Ruter, maar via diens vader Peter Ruter. Daarmee vallen opnieuw diverse kandidaten af (zie ""Update verwantschap Ruyter - Ruiter" van februari eerder dit jaar).
De vraag wordt nu dus: wie kan er in de stamboom Ruyter als potentiële vader van Peter dienen?

In een nieuwe vondst deze week dient zich een nieuwe, zeer kansrijke kandidaat aan. Het blijkt namelijk dat Henrick Henricks Ruyter en zijn vrouw Griete Sluysken zo'n 20 jaar ouder zijn dan tot dusverre aangenomen, en dat heeft de nodige consequenties. Want nu blijkt dat deze zelfde Henrick reeds in de periode 1499 - 1501 als gildemeester in Vollenhove aanwezig was. Zie "De morgengave van Henrick Henricks Ruyter"

Klik op foto voor groter formaat

Kan het zijn dat Henrick, voordat hij met Griete trouwde, een tijd lang in Vollenhove heeft gewoond/vertoefd, waarbij een buitenechtelijke zoon - Peter -  geboren is?  Anders geformuleerd: kwam Pieter van Vollenhove?

De stad Vollenhove is op deze website eigenlijk nooit aan bod gekomen. Vanzelfsprekend lag/ligt de nadruk op Blokzijl, omdat die stad in de geschiedenis van onze familie zo’n grote rol heeft gespeeld (of is het andersom..?).
Nu Vollenhove in beeld komt als mogelijk tussenstation van Zutphen naar Blokzijl is het goed om in heel in het kort wat aandacht aan die stad te schenken (met dank aan Wikipedia).
Ik heb de tekst die voor ons van speciaal belang lijkt, vetgedrukt.

Vollenhove wordt al in 944 vermeld als Fulnaho. Het gebied was destijds een woud dat eigendom was van Otto de Grote. Deze gaf bisschop Balderik van Utrecht toestemming daar te jagen. In 1010 schonk keizer Hendrik II het gebied, Silva Fulnaho (woud van Vollenhove) geheten, aan het bisdom Utrecht. In de 11e eeuw werd het gebied ontgonnen en in de 12e eeuw liet bisschop Godfried van Rhenen aan het Almere een burcht bouwen, het Olde Huys (of Slot te Vollenhove), met een donjon en een kapel. Rond de burcht ontstond het dorp Op ten Camph. Dit kreeg op 12 juli 1354 stadsrechten. Na 1380 werd de stad aangeduid als Vollenho.

De bloeitijd van de stad Vollenhove lag in de eerste helft van de 15e eeuw. Vollenhove was toen belangrijk door de visserij op steur en was een bijstad van de Hanze. Ook werden aarden wallen en poorten aangelegd ter verdediging van de stad. In de eerste helft van de 16e eeuw bloeide de stad op. Joris Schenck van Toutenburg werd drost en later stadhouder van Overijssel voor keizer Karel V. Schenck liet net buiten de stad het kasteel Toutenburg bouwen. Vollenhove werd met deze residentie het bestuurscentrum voor de drie noordelijke provincies: Groningen, Friesland, en Overijssel. Drenthe telde niet mee omdat het te arm werd geacht. Bij het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog verloor Vollenhove de rol van bestuurscentrum, en in de eeuwen daarna kwijnde de stad weg.


Van belang is nog dat zich rond Vollenhove op de wat hogere gronden diverse havesathes bevonden, en dat landsadel in deze stad ruim vertegenwoordigd was.
De akte waarmee Henrick Ruyter een aantal jaren geleden in beeld kwam als lid van de Zutphense Ruyterfamilie in Vollenhove, werd besproken in "Henrick en Griete in Vollenhove".
Met de informatie dat Henrick en Griete zo'n 20 jaar ouder zijn dan eerder gedacht, is het interessant om de akte nog eens te bekijken; in het bijzonder de aantekening "authentiek, gelijktijdig afschrift op papier door Gerardus Henrickzoen."
Ik schreef toen:

Het is verleidelijk om in de maker van het afschrift - Gerardus Henrickzoen - een zoon te zien van Henrick en Griete. Maar dit is niet mogelijk. Henrick en Griete zijn waarschijnlijk in 1520 getrouwd...


En inderdaad: ook al trouwden Henrick en Griete dan in 1506, Gerardus kan onmogelijk uit dit huwelijk stammen. Maar Gerardus kan dezelfde achtergrond hebben als onze Peter en uit een eerdere relatie zijn voortgekomen. De naam Gerardus lijkt wel heel erg in de richting van de Zutphense Ruyters te wijzen. De zoon schrijft een kopie van de akte voor zijn vader.

Al met al is het vreemd dat we, op zoek naar een mogelijke zoon Peter, een andere zoon Gerardus tegenkomen. Hij moet ruim voor 1500 zijn geboren, misschien rond 1490. Hij was dan waarschijnlijk vernoemd naar Henricks grootvader.
Dat bij Gerardus geen achternaam vermeld staat, doet hier niets aan af. In dit deel van Nederland was het gebruik van achternamen niet gewoon.
Het lijkt er toch sterk op dat we in plaats van zoon Peter een andere zoon Gerardus hebben gevonden!

Bronnen

  • collectie archivalia VORG
  • Archief Ruitersporen



Jaap Ruiter
13 augustus 2024