Aanwijzingen verwantschap
Bewerkt : 4 oktober 2017
Voor mijn veronderstelling dat we onze voorvaderen in het Zutphense Ruyter-geslacht moeten zoeken bestaan de volgende aanwijzingen.
Achternamen
Het gebruik van achternamen was in de Kop van Overijssel ongebruikelijk. Dat onze familieleden al rond 1600 de achternaam Ruijter gebruikten duidt erop dat ze met zekerheid niet uit deze streken afkomstig waren.
Alva, de IJzeren Hertog
Opkomst van Blokzijl
In het laatste kwart van de 16e eeuw was ons land in rep en roer. De strijd met de Spanjaarden barstte in alle hevigheid los (Alva).
Voor ons van belang: Blokzijl werd uitgebouwd tot een heuse vesting en fungeerde als bolwerk van de opstand tegen Spanje. Zo vond onder andere de Geuzenvloot hier een veilige thuishaven.
Het is bekend dat in Blokzijl een grote instroom plaats vond van protestanten die vanwege hun geloof vervolgd werden; met name doopsgezinden vonden in deze 'fortresse' een veilig toevluchtsoord. Veel doopsgezinden waren werkzaam in de handel en Blokzijl werd een belangrijke handelshaven. Naast de (turf)handel met Hollandse steden als Enkhuizen en Hoorn bestond er een bloeiende handel met het Baltische gebied.
Neergang van Zutphen
De inname van Zutphen ging gepaard met wrede moordpartijen.
Men schat dat circa 500 inwoners van de stad om het leven werden gebracht.
De situatie in Zutphen was totaal tegengesteld. In 1572 werd deze stad - na eerder dat jaar ingenomen te zijn door Staatse troepen, hetgeen al veel overlast had veroorzaakt - door Spanjaarden terugveroverd en voor een deel verwoest. Het merendeel van de bevolking ontvluchtte in de volgende jaren de stad.
Zutphen was in de late Middeleeuwen een bloeiende handelsstad geweest uit het Hanze-verbond. Maar die handel viel nu in de chaos van voortdurende schermutselingen vrijwel stil.
Voor een protestantse koopman uit Zutphen bood die stad eind 16e eeuw zeker geen goede toekomst.
Van alle plaatsen in de naaste omgeving was Blokzijl een uitstekend alternatief. Hier bloeide de handel juist op en waren protestanten veilig voor vervolging. Evenals in Zutphen was er veel handel met het Baltische gebied.
Zutphense Ruyters in Muggenbeet!
Van het Zutphense Ruyter-geslacht kennen we tot nog toe twee leden, die we tegenkomen als huis- dan wel grondeigenaar in Blokzijl en Muggenbeet. Vooral Johan Ruter die in 1562 als aangrenzende buurman genoemd wordt in een verkoopakte van een perceel grond in Muggenbeet is opvallend. Deze Johan kunnen we met vrij grote zekerheid identificeren met Johan Ruyter die met Elsken Schencken was gehuwd.
Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat de verwantschap van onze familie met deze Ruyter-familie via deze Johan loopt.
Een overzicht van deze Zutphense Ruyters.
Welgestelde families
Uit de keuze van de huwelijkspartners en allerlei koopaktes van huizen kunnen we opmaken dat het Zutphense Ruyter-geslacht zéér welgesteld was.
In onze familie kennen we in de eerste generaties een aantal doopsgezinde handelaren in Blokzijl, voorname leden van het Grootschippersgilde. Ook weten we dat Jan Fransen - een neef van Sijmon Ruijter - rond 1625 enkele keren genoemd wordt als "keurnoot". Een keurnoot was een bijzitter bij rechtshandelingen door de schulte in het kerspel. Niet een functie die was weggelegd voor de doorsnee inwoner van Muggenbeet. Uit allerlei notariële akten komt naar voren dat deze eerste generaties welgesteld waren.
Tenslotte kan ook nog genoemd worden dat de namen Johan / Jan in beide families voortdurend doorgegeven worden.
Lübeck
Bekend is dat Gerhard Reuter, een broer van bovengenoemde Johan, rond 1550 naar Lübeck vertrekt. Economische motieven zijn hierbij ongetwijfeld doorslaggevend geweest, maar er valt niet uit te sluiten dat geloofsredenen hier ook een belangrijke rol hebben gespeeld. Lübeck was al in 1531 overgegaan naar het protestantse geloof.
Mogelijk is het vertrek van de beide broers uit Zutphen vergelijkbaar: een vlucht naar (geloofs)vrijheid en voorspoed.
Een mogelijk scenario
Eén of meerdere leden van de Zutphense Ruyters - en vele andere burgers met hen - ontvluchten rond 1580 deze stad.
Economische vooruitzichten zijn hier bijzonder slecht, en daarbij komt ook nog de toenemende vervolging vanwege het geloof. Ze vluchten naar Blokzijl/Muggenbeet. Dat is voor de familie Ruyter geen onbekend gebied want zij heeft hier van oudsher bezittingen.
Vanuit deze vrije plaats kan de handel met het Oostzeegebied goed worden voortgezet en hier zijn ze ook veilig voor vervolgingen.
En verder?
Voor een verwantschap tussen onze familie en de Zutphense Ruyters zijn er dus volop aanwijzingen. Maar aanwijzingen zijn niet voldoende en we moeten op zoek naar meer concrete bewijzen.
Die zijn wellicht te vinden in het Historisch Centrum Overijssel in Zwolle, in de oude notariële akten; te denken valt aan een testament of een voogdijakte.
Jammergenoeg ontbreekt het mij voorlopig aan mogelijkheden om hier verder onderzoek te doen. Maar wie weet wat de toekomst brengt?
 vorige | volgende  |
Er zijn volop aanwijzingen dat onze eigen familie (De) Ruiter verwant is met de Hanze Ruyters.
