Genealogisch bewijs



Als ik geen weet had van de Zutphense Ruyters zou ik de vondst van de aktes waarin sprake is van Johan Ruter in Muggenbeet zonder twijfel begroeten als een bevestiging van onze stamvader Jan (Ruijter). In 1562 wordt hij genoemd als 'buurman', in 1563 is hij overleden.
Maar deze Jan kunnen we ook met redelijke zekerheid identificeren met Johan Gerrits Ruyter, waarvan we weten dat hij (kort) voor 1565 is overleden.

De uitdrukking 'redelijke zekerheid' geeft al aan dat het bewijs niet te leveren valt. Hoe zit het eigenlijk met 'genealogisch bewijs'?
Allereerst: genealogisch bewijs is niet te vergelijken met wiskundig bewijs (absolute waarheid) en houdt geen stand als juridisch bewijs (waarheid getoetst door rechters of jury).
In de genealogie is eerder sprake van een argumentatie waarin een bepaalde veronderstelling aannemelijk wordt gemaakt. Daaruit volgt dat het ook wel eens anders zou kunnen zijn, maar dat dat minder waarschijnlijk is.

Hoe bewijs je bij voorbeeld dat een persoon die in 1660 geboren is, dezelfde is die 22 jaar later zijn ja-woord geeft, als je alleen de beschikking hebt over de (identieke) namen? Onomstotelijk bewijzen kan je het niet, maar het wordt wel bijzonder aannemelijk als blijkt dat de namen van de kinderen uit dit huwelijk corresponderen met die van de grootouders (dankzij de vernoemingsregels). Maar het kan nog steeds toeval zijn, vooral omdat het repertoire aan voornamen nogal klein is.
En zo zijn er nog wel wat omstandigheden te bedenken, waarmee een hypothese aannemelijk wordt. Elk volgend feit dat naar hetzelfde wijst, werkt versterkend; immers de kans dat dit alles puur op toeval berust wordt telkens kleiner.

Dit is er aan de orde bij de veronderstelde connectie tussen onze familie en de Zutphense Ruyters. Geen keiharde bewijzen, maar een aantal aanwijzingen, die bij elkaar genomen deze veronderstelling ondersteunen.
Maar nogmaals: voor een rechtbank zou deze argumentatie geen stand houden.

Zijn onze familie en de Zutpense Ruyters nu verwant?
Er sluipt hier ook een persoonlijk oordeel in. Wat voor de één een overtuigend argument is, hoeft dat voor de ander niet te zijn. Dit is ook een kwestie van ervaring.
Ben je bijvoorbeeld op zoek naar een Jan Jans dan is de kans dat je overal kandidaten vindt, vrij groot. Er zijn immers altijd heel veel Jannen geweest. Bij een zoektocht naar Alexander Louis (ik bedenk maar wat) is elke vondst waarschijnlijk een 'hit'.

Het leveren van bewijs heeft dus heel erg te maken met hoe toevallig iets is.
Het feit dat er Zutphense Ruyters gesignaleerd worden in de bakermat van onze familie Ruiter zegt al heel veel. Met alle ondersteunende informatie (situatie Blokzijl en Zutphen in de 16e eeuw) moet de conclusie wel luiden: het is dezelfde familie.
Maar tenminste één extra ondersteuning zou mooi zijn.
Op dit moment probeer ik informatie te vinden die aantoont dat Johan Ruter (die van 1562 en 1563) werkelijk een Zutphense Ruyter is.
Kunnen we iets vinden waaruit blijkt dat deze Johan getrouwd was met Elsken Schencken? Zijn er namen van (bastaard)kinderen bekend?

Wordt vervolgd in "Johan Ruyter en Elsken Schencken".

Jaap Ruiter