Woordenlijst

Aftrappen: met de 'trapersbuorden' het paand op de juiste dikte en mooi glad en vlak trappen
Afbonken: het verwijderen van de bonkaarde
Baalder: zie Baggelaar
Baggelbak: zie Mengbak
Baggelen: opbaggeren van klijn
Baggerlui: twee veenarbeiders werkten samen - de ene was spitter en de andere menger
Baggelaar: turf, afmetingen 10 bij 5 bij 15 cm. Zie ook Sponturf
Bank-laag: de twee platgelegde lagen turf bovenop het spree
Beklaaie: het bedekken met natte turven van opgestapelde droge turven in een hoop (Fr)
Beugel: soort schepnet met ijzeren ring waarmee de bagger uit het trekgat werd gehaald
Bonkaarde: zwarte humuslaag bovenop het veen
Brutsjes: gebroken turven, mocht de turfschipper voor zichzelf houden (Fr)
Darch: de beste kwaliteit klijn, behalve daar waar de pik-laag aanwezig was
Deurhèlen: de turven in de lengte steken (Ov)
Doorweinen: het opnieuw omwisselen van de bovenste twee lagen in het ree, bij baggelaar
Dreugerswallen: oorspronkelijke splitting na uitbaggeren volgegooid met bonkaarde om als legakker te dienen (Ov)
Dwaerswal: een overdwars gegraven splitting waar men de klijn liet zitten (Ov)
Feene: veen (Ov)
Feene boor: een soort grondboor om een monster te nemen van de klijn (Ov)
Fime: opgestapelde turven, ca. 80 cm. breed en 125 cm. hoog, massief gestapeld met ruimte tussen de turven
Fûgeltsje: borrelglaasje zonder voet (Fr)
Fume: zie Fime
Fumersree: de lege ruimte in het midden van de wal na het opstapelen in reeën
Graver: zie Graversschep
Graversschep: schep met een lange steel waarmee de spitter de klijn opspitte
Hage: oorspronkelijke splitting na uitbaggeren volgegooid met bonkaarde om als legakker te dienen
Jutte: korte schep waarmee de bok of bak leeggeschept werd
Kaal: driehoekige turven uit de achterkant van het paand
Kantschep: schep waarmee de schuine achterkant van het paand plat en glad geslagen werd
Kantstukken: driehoekige turven uit de achterkant van het paand
Karturf: kleine en lichte turf die makkelijk was om uit te venten
Klauwer: hark waarmee de menger de brokken klijn uit elkaar trok
Klijn: veen
Kluten: gebroken turven, mocht de turfschipper voor zichzelf houden (Fr)
Knoffelje: zo werd bij het trappen van de turf de eerste loop over het paand genoemd (Fr)
Krabbe: zie Krabber
Krabber: hark waarmee de lijnen getrokken werden waarlangs de turven gestoken konden worden
Legakker: plaats waar de uitgegraven klijn naar toe wordt gebracht en de turven worden gestoken
Loete: Zie Graversschep
Mengbak: bak waarin brokken klijn gemengd met water tot veenbrij of specie getrapt werd
Menger: veenarbeider die in de bok of de bak werkte en de veenkluiten stuk trapte tot veenbrij of specie
Meske: buitenste tand van de krabber, waarmee de turfmaker de krabber over een eerdere snee kon richten (Fr)
Messie: buitenste tand van de krabber, waarmee de turfmaker de krabber over een eerdere snee kon richten (Ov)
Opbreken: uit het paand halen en in rijen opstapelen van turven
Opbrekersschep: speciale schep voor het uitelkaar wrikken van de gesneden turven
Otters: turven in smallere en hogere hopen gestapeld als 'steupels'. Dit werd gedaan als ze niet goed droogden
Overhaal: ander woord voor 'paerdsje'.
Overhèlen: het naar achteren halen van de specie over de eerder geloste specie (Ov)
Paand: de opgeworpen laag veenspecie met vastgestelde dikte (Ov)
Paerdsje: werktuig waarmee de veenspecie verder uitgespreid wordt (Fr)
Peerdebil: borrelglaasje zonder voet (Ov)
Peil: stok met ingeslagen spijker op de gewenste hoogte van het paand
Pietse: leren riem die gebruikt wordt bij het werken met de trekbeugel
Pik: de allerbeste kwaliteit klijn (was niet overal aanwezig)
Polskes: stokjes met aan onderkant rond plaatje waarmee de turfmaker zich staande hielp bij het 'trappen' (Fr)
Ree: eerste rij met turven
Ribben: smalle stroken onverveend land
Riem: een spit over de hele lengte van de bok tot op het zand eruit; er gingen ongeveer 3 riemen klijn in een bok
Schepemmer: emmer aan lange stok voor het scheppen van water
Skalter: behoorde tot de klijn maar kon niet verveend worden omdat het zeer breekbare turven opleverde
Skuren: het onderbrengen van de gedroogde turven in turfschuren (Ov)
Sloaten: afgraven van de bonkaarde van de klijn (Ov)
Spitter: veenarbeider die de klijn uitbaggerde en in de bok of de bak wierp
Splitting: eerste greppel vanwaaruit rest van land uitgebaggerd werd
Sponturf: turf, afmetingen 8 bij 8 bij 20 cm. Zie ook Baggelaar
Sporen: de tweede 'loop' over het paand, hierna was het voldoende 'afgetrapt'
Spree: de onderste rij van twee turven breed bij het opbreken
Steekijzer: dunne en lange schep waarmee de turven gestoken werden
Steupels: turven in hopen gestapeld, ca. 1 m. hoog en 1 m. breed en zo lang als er turven waren
Striedarch: leek wel samengeperst stro met heel weinig klijn en heel erg licht
Stripe: gedempte scheidingssloot. gaf grens aan met buren
Teie: zo werd bij het trappen van de turf de eerste loop over het paand genoemd (Fr)
Toijen: zo werd bij het trappen van de turf de eerste loop over het paand genoemd (Ov)
Trapersbuorden: afgerond plankjes waarmee de turfmaker de opgeworpen specie 'trapte' (Fr)
Trappersborden: zie hierboven
Trek: strook schone klijn, klaar om te worden uitgebaggerd
Trekgat: gat dat overblijft als alle klijn uit de trek verwijderd is, werd steeds breder bij elke volgende trek
Trekkers: twee veenarbeiders werkten samen - de ene was spitter en de andere menger
Trekkersbok: soort praam waarin de gespitte klijn gegooid werd
Trekkerstenten: onderkomens voor de trekkers, van hout en riet gemaakt
Trochhelje: de turven in de lengte steken (Fr)
Uitgeklauwd: met de krabber de turfwal voorzien van lijnen waarlangs de turven gestoken kunnen worden
Weinen: het keren van de bovenste twee lagen in het ree; werd gedaan bij baggelaar

Foutje gevonden? Opmerkingen?
Meld het via het reactieformulier!

Mijn verhaal "Fan natte feene tot dreuge turf" staat vol met woorden en uitdrukkingen die we nu niet meer zo kennen.
Een woordenlijst leek me dan ook wel op zijn plaats.

Woordenlijst

Familieverhalen

Streekgeschiedenis

Wetenswaardigheden

Film & Video