Testament van Ermgart Ruyters



Gebaseerd op het artikel "DE ARMENHUISJES VAN ERMGART RUYTERS TE ZUTPHEN" van J. GIMBERG, uit GELRE, DEEL XXI, 1918

Op 1 augustus van het jaar 1472 maakt Ermgart bij notaris Henricus Hoefken haar testament op, waarin zij ondermeer een vijftal huisjes aan de armen schenkt.
Uit dat testament blijkt, dat deze armenhuisjes in de Baggeroord (deel van Zutphen) stonden en dat zij bij uiterste wilsbeschikking het voortbestaan van haar stichting wenste te verzekeren door er enkele inkomsten aan te verbinden. Het bestuur droeg ze op aan de pastoor van de Nieuwstadskerk en diens opvolgers. Ook vermaakte zij nog een jaarlijkse uitkering van 9 pond, waarvoor de beide kerkmeesters der Nieuwstadskerk op haar sterfdag of kort daarna wittebrood aan alle arme ingezetenen zouden uitdelen en een zelfde rente van 3 pond voor het onderhoud van hun kerk. Voor de pastoor besprak zij een oud schild (oude munt) en voor de beide kerkmeesters ieder een half pond per jaar voor hun moeite.

Ermgart had misschien het goede voor met de minder bedeelden, maar een belangrijke overweging voor deze aanzienlijke schenking was ook haar eigen zieleheil en dat van haar naasten; een typisch middeleeuws katholiek gebruik bij welgestelde families.

Naast deze afspraken staan er in dit testament ook nog een paar interessante feiten, die van belang zijn voor de huidige stamboom van de Zutphense Ruyterfamilie.

  • In den yrsten bevele ick Got almechtich miin ziele ende kieze myne groeve opther Nyherstat kerckhoff by off in grave myner zeliger older ende myner bruederen ende susteren, die dair begraven ziin.

Dus niet alleen de ouders, maar er zijn ook al broers en zusters overleden, en begraven op het kerkhof te Nieuwstad (noordelijk deel Zutphen).
Ermgart was dus op gevorderde leeftijd, ook al schrijft ze "lck Ermgart Ruyters, van der Gaitz gnaden gesont ende mechtich miins liiffs ende myner viiff zynne".
Haar leeftijd stemt overeen met haar geschatte geboortejaar: 1405.  Ze was dus rond de 65 toen ze haar testament opmaakte.

  • Voirt [s]o geve ick voir myne ziele ende ziele [zeli]ge Henricks Ruyters, myns vaders, ende Alyden Ruyters, myner moider, ende voir alle oirre kynder ende ons vrunde ziele die viiff huyse[rke]ns opther selver Nyerstat an Basseroirde [...]

Als vader noemt ze Henrick Ruyter
en haar moeder heet Alyden Ruyter .

En dat is vreemd, want we kennen al een Henrick Ruyter en Alyt, maar die kunnen niet bedoeld zijn; zij zijn van een latere generatie dan Ermgart.  We kunnen alleen vaststellen dat Alyt blijkbaar een populaire naam was, want ook Henricks broer Johan was met een Alyt getrouwd evenals hun vader Gerhard..

Met Henrick en Alyt zijn we nu dus de stamouders van de Zutphense Ruyterfamilie op het spoor gekomen, en ik heb dit nieuwe gegeven meteen in de stamboom verwerkt.

Een scan van dit testament vind je in het archief van vrouwenconvent Heer Hendrikshuis, onder inventarisnummer 109:
Testament Ermart Ruyter.


De oorspronkelijke transcriptie van J. Gimberg.



Jaap Ruiter