Familiewapen Ruyter / Reuter
Aangevuld : 20 september 2017
De afbeeldingen op deze pagina kunnen groter bekeken worden door erop te klikken.
Via de grafsteen van Wilhelma Ruetters (zie "Grafstenen in de St.Walburgiskerk") kwamen we op het spoor van het wapen van de familie Ruyter.
Doorsnuffelend op internet kom ik terecht bij 'Rietstaps Armorial Général': een door Johannes Rietstap gemaakt overzicht van de wapens van 110.000 families in geheel Europa. Zijn werk geldt als 'de bijbel' van de heraldiek. Tot mijn verrassing vind ik in dit lijvige boek de volgende beschrijving:
Ruyter (de), Hollande - Taillé d'azur sur or à un cheval rampant de l'un en l'autre. Cimier un chevalier issant armé de toutes pièces au naturel la visière levée le casque panaché de trois plumes d'autruche d'or d'argent et d'azur tenant de sa main dextre une masse d'armes au naturel la senestre appuyée sur sa hanche (Arm V G)
Taille is een tweedeling van rechtsboven naar linksonder (kijker).
Op internet (Wikipedia) vind ik van het wapen zelfs een afbeelding!
Het wapen is voorzien van de volgende tekst:
Ruetter (ook: Rütter, Rüter, Ruyter of Rueter) is een Nederlands-Duits geslacht dat oorspronkelijk afkomstig is uit Gelderland.
Geschiedenis
Een bekende telg was Jan (ook: Johan) Rueter Henrickssoen, die te Zutphen omstreeks 1600 actief was als rechter en later (1607) burgemeester. Er zijn meerdere telgen bekend die als bestuurders en politici actief waren in de regio.
Familiewapen
In goud en blauw een klimmend paard met geheven staart. Helmteken: een ruiter met in zijn rechterhand een lans.
Dekkleden: blauw, gevoerd van goud.
Het familiewapen komt onder meer voor op het graf van Wilhelmina Ruetters (1566) in de Sint Walburgiskerk te Zutphen.
Geschiedenis
Een bekende telg was Jan (ook: Johan) Rueter Henrickssoen, die te Zutphen omstreeks 1600 actief was als rechter en later (1607) burgemeester. Er zijn meerdere telgen bekend die als bestuurders en politici actief waren in de regio.
Familiewapen
In goud en blauw een klimmend paard met geheven staart. Helmteken: een ruiter met in zijn rechterhand een lans.
Dekkleden: blauw, gevoerd van goud.
Het familiewapen komt onder meer voor op het graf van Wilhelmina Ruetters (1566) in de Sint Walburgiskerk te Zutphen.
Ook in Lübeck
Inmiddels heb ik - dankzij zoekwerk van Michael Ritter uit Buenos Aires - bewijs dat ook de Lübeckse Reuter-familie ditzelfde wapen voerde. In een overzichtsboek van wapens uit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland (Großes Wappen Lexicon) vinden we deze pagina:
Dit boek werd rond 1600 samengesteld. De drie wapens zijn overduidelijk dezelfde, maar verschillen in detail. Ze zullen door drie verschillende personen gevoerd zijn.Op de tekening is een schuine streep te zien in dezelfde richting als op het Nederlandse wapen. Dáár weten we dat het de scheiding aangeeft tussen twee diagonale vlakken, en ook in de Duitse tekst lezen we dat het wapen diagonaal links gedeeld is.
Het is dus géén - wat in de heraldiek genoemd wordt - schuinstreep sinister. Dit is een schuine streep van linksboven naar rechtsonder (heraldisch gezien) en kan duiden op een bastaard. Bastaarden mogen volgens het wapenrecht het wapen van hun vader niet zonder meer gebruiken. Het wapen behoort een brisure, een wijziging te bevatten. Dat is in veel gevallen een schuinstreep die van linksboven (sinister) naar rechtsonder (dexter) loopt.
NB. In de heraldiek zijn de begrippen rechts en links omgedraaid ten opzichte van de kijker. Er wordt namelijk beschreven vanuit de positie van de drager van het schild. Het is vergelijkbaar met de situatie bij een schip. De rechterkant van een schip (stuurboord) is vanuit de stuurman gezien rechts, en voor de kijker die het schip op zich af ziet komen is dat links.
Maar nogmaals: de schuine streep lijkt toch meer te duiden op een diagonale verdeling in twee vlakken, en niet als brisure.
Michael Ritter kwam verder nog op het spoor van een boek waarin de raadslieden van Lübeck en hun wapens staan afgebeeld. In 1625 vinden we daar naam en wapen van Gerhard Reuter. Zijn sterfdatum staat erbij geschreven : 10 mei 1631.Het paard
Het lijkt logischom een paard af te beelden in het wapen van een Ruyter. Maar bedenk dat de betekenis van ruiter als paardrijder van latere datum is. In dit verband te noemen is de Duitse variant die we in Lübeck tegenkomen: Reuter. Ook in het Duitse spraakgebied wijst dit niet echt op een ruiter; Reiter lag dan meer voor de hand.
Wat was dan de betekenis van het paard in het wapen?Het kan mijns inziens een verwijzing zijn naar het gebied van herkomst van de familie. Feit is namelijk dat het wapen van Westfalen, dat is het gebied in Duitsland grenzend aan Twente en de Achterhoek, precies hetzelfde paard in zijn wapen voert:
Dit paard, in het Duits het Sachsenross, vinden we ook nog in de wapens van het hertogdom Sachsen(bijna heel Noord-Duitsland), en zelfs van de stad Stuttgart. Daardoor staat het paard ook op het Porsche-embleem:
Pas onlangs ontdekte ik dat ditzelfde paard - in een Nederlandse uitvoering bekend als het "Twentse Ros" - ook nog voorkomt in de vlag van de provincie Twente, en zelfs ook in het logo van de voetbalclub FC Twente!
Wat de reden ook was om een paard in het familiewapen te plaatsen, het lijkt me duidelijk dat het Sachsenross in ieder geval model heeft gestaan. Het ligt voor de hand om hierin een verwijzing naar de landstreek Westfalen te zien.
 vorige | volgende  |
In de St.Walburgiskerk vinden we verschillende grafstenen van de Ruyter-familie. Op de steen van Wilhelma Ruetters pronkt een heus familiewapen!
