Henrick en Griete in Vollenhove



Betreft Henrick Gerrits Ruyter

De "Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis (VORG)" is de historische vereniging voor de provincie Overijssel. Al sinds 1858 houdt zij zich bezig met onderzoek naar, publiceren over en verzamelen van zaken die gaan over de geschiedenis van onze provincie. In de "collectie archivalia" vinden we een interessante akte, waarvan het regest (samenvatting) op internet te lezen is:

Geert Kost, schout te Vollenhoe, oorkondt dat Jan Stellynck en zijn vrouw joffer Evert van Buckhorst ten overstaan van hem en de keurnoten Henrick Haegen en diens knecht Evert Wyrlinck ten behoeve van Henrick Ruter en diens vrouw Griete een rente van tien gouden Rijnse gulden hebben gevestigd, jaarlijks te betalen op alle Gaedes hilligen (1 november), gaande uit hun erve en goed Buckhorstserve in de Leuwet, waar nu Andries Roeleffzoen op woont, belend ten oosten door Lezersgueth, toebehorende aan Karst Nesen en zijn kinderen, ten westen door het convent van Sunte Janscamp met een erve, dat eertijds toebehoorde aan wijlen Henrick van den Rutenberge, strekkende van de dijk tot aan de Schaedewech.


De akte is gedateerd op 8 juni 1521, en het afschrift is van Gerardus Henrickzoen.

In gewoon Nederlands: Henrick Ruyter en Griete verstrekken een lening met een rente van 10 gouden Rijnse guldens aan Jan Stellynck en mevrouw Evert van Buckhorst. Jan en Evert(je) stellen hun goed Buckhorsterve in de Leeuwte als onderpand.
In de akte staan nogal veel namen:
Geert Kost : schout te Vollenhove
Jan Stellynck en joffer Evert van Buckhorst : gaan de lening aan
Henrick Haegen en knecht Evert Wyrlinck : de keurnoten van de schout
Henrick Ruter en vrouw Griete : de geldschieters
Andries Roeleffzoen : huidige bewoner erve en goed Buckhorsterve
Karst Nesen : de buurman aan de oostkant
Henrick van den Rutenberge : voormalige buurman aan de westkant
Gerardus Henrickzoen : maker van het afschrift

Bij de lening gaat het overigens niet om een aanzienlijk bedrag. Immers bij (de meestal gehanteerde) 5 procent rente gaat het om een lening van 200 gouden Rijnse guldens = 280 caroli guldens.

De akte is om verschillende redenen interessant.
Allereerst: Henrick en Griete vinden we meteen in de Ruyterstamboom: het zijn Henrick RUYTER (±1490 - 1540) en zijn vrouw Griete SLUYSKEN (±1490), dochter van Paul (Pauwel) SLUYSKEN. Je vindt ze hier in de stamboom.
Zij woonden in Zutphen en Henrick was - zo blijkt wel uit allerlei aktes - koopman en waarschijnlijk ook bierbrouwer. Hij vertoefde regelmatig in het buitenland. Uit juist ditzelfde jaar 1521 kennen we nóg een akte - uit Zutphen - waarin het echtpaar ook als kredietverstrekkers aangeduid wordt. Deze akte bewijst in ieder geval dat de streek rond Vollenhove geen onbekend terrein was voor de familie Ruyter. Dat is alvast een prachtige eerste stap in ons streven om aan te tonen dat deze familie Ruyter verwant is met onze familie.

Verder geeft de akte aanwijzingen waar we het goed Buckhorsterve moeten zoeken. De genoemde plaatsen (schout Vollenhove, de Leuwet (=de Leeuwte) en convent van Sunte Janscamp (= St.Jansklooster) maken een globale plaatsbepaling mogelijk. De Schaedewech zal de Schaarweg van tegenwoordig zijn. Dan moet dit goed ergens in de rode cirkel hebben gelegen (overwegende dat het genoemde klooster oostelijk lag van het huidige St.Jansklooster) :
Deze kaart toont ook mooi hoe dicht een en ander zich afspeeld bij Blokzijl. Dat ligt zo'n 8 km noordelijker (of, om in stijl te blijven, twee uren gaans), en zal in deze tijd niet veel meer geweest zijn dan wat huisjes rond de Steenwijker Zijl.

Het is verleidelijk om in de maker van het afschrift - Gerardus Henrickzoen - een zoon te zien van Henrick en Griete. Maar dit is niet mogelijk. Henrick en Griete zijn waarschijnlijk in 1520 getrouwd, en hun zoon Gerrit moet ergens rond 1525 geboren zijn.

Evert van Buckhorst kwam uit een aanzienlijk geslacht. Op de grens van Overijssel en Gelderland in de buurt van het dorp Zalk (grofweg tussen Kampen en Zwolle aan de IJssel) heeft lange tijd een schitterend kasteel Buckhorst gestaan, waar de adellijke familie Buckhorst zijn domicilie had. Geografisch viel het onder het land­schap van de Veluwe, dat in het begin van de 13de eeuw onder het gezag van de graaf van Gelre was gekomen.
Het kasteel is - zoals zovele - in de 19e eeuw afgebroken.
Het goed Buckhorsterve is hoogstwaarschijnlijk een leen geweest van deze familie.


Bronnen

  • collectie archivalia VORG
  • Archief Ruitersporen

Jaap Ruiter